20 juli 2016

Struikelstenen in de kern van Geffen

Geffen – De Stolpersteine, in onze eigen moerstaal beter bekend als de Struikelstenen. Het is beslist geen steen in een stoep die de functie heeft om voorbijgangers te laten struikelen, verre van dat. De struikelsteen is een gedenkteken, aangebracht in een stoep, om mensen die door de nazi’s verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn, blijvend te herinneren. De kunstenaar bedacht Struikelsteen als passende naam voor dit project: “Omdat je er als het ware over struikelt met je hoofd en je hart en je moet je buigen om de tekst te kunnen lezen”, aldus kunstenaar en ontwerper Gunter Demnig (1947, Berijn).

Het gedenkteken is een messing plaatje (10×10 cm) met daarop de naam, geboortedatum, deportatiedatum en -plaats en datum van overlijden van de betreffende persoon gestanst. Het plaatje zit vast op een steen die wordt geplaatst in het trottoir of stoep voor het huis van waaruit de persoon is verdreven en uiteindelijk is vermoord. In tal van plaatsen zijn in de loop der jaren de struikelstenen geplaatst. In Oss, zo staat te lezen op de gemeentelijke website, liggen inmiddels 263 stenen. In Eindhoven 243 stuks. Landelijk werd drie jaar terug in Drieborg de 40- duizendste steen door de kunstenaar persoonlijk gelegd

Familie Van Dijk

Vanuit Geffen zijn in oorlogstijd zes personen gedeporteerd. Onderduikadressen waren voor de familie van Dijk in feite al geregeld. De familie heeft er geen gebruik van gemaakt. De woorden van Benjamin van Dijk waren vol overtuiging: “Jahweh weet dat wij onschuldig zijn, wat zou er moeten gebeuren. Wij hebben niks gedaan”. De afloop van deze gruwelpraktijken van Adolf Hitler zijn bekend. De Joodse familie van Dijk (vader Benjamin (51), zijn vrouw en moeder Betje van Dijk- de Vries (52), de moeder van Betje, Hester de Vries- van Dijk (89), de kinderen Hetty (15) en Sally (9) en de tante van vader Benjamin, Betje van Dijk (84) ) werden in de maanden april/mei 1943 door de Duitsers opgehaald. Niemand van deze personen keerde na de oorlog terug. Heemkundewerkgroep Vladerack heeft het initiatief genomen om in de Geffense kern zes struikelstenen te plaatsen. “Herdenken, je kan daar niet genoeg aandacht aan geven. De gruwelijkheden van het naziregime mogen nooit vergeten worden”, zegt Ruud Verhagen. Ruud is een van de initiators achter dit Struikelsteenproject.

Zes struikelstenen

“Een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten wordt”. Deze legendarische woorden die in de Talmoed staan beschreven onderbouwen in feite het totale struikelsteen project. “Tijdens mijn rondleidingen door het dorp miste ik een tastbare herinnering aan de familie Van Dijk. Een struikelsteen, compleet en inclusief de gravering, kost 120 euro per stuk. De donaties van de rondleidingen gingen in een potje, bestemd voor deze stenen. En anonieme sponsor heeft het totale bedrag voor ons compleet gemaakt, waarvoor onze hartelijk dank. De opdracht tot het vervaardigen van stenen ging ruim een jaar geleden de deur uit.

Plaatsing

Het gezin Benjamin van Dijk woonde toentertijd aan de Dorpstraat (nu nummer 26, slagerij Jeroen Keizer) in Geffen. Daar, ter hoogte van de voordeur, zullen vijf messing plaatjes met de namen van de gedeporteerden in de stoep worden aangebracht. Het zesde plaatje komt in de stoep op de Papendijk 6 waar Betje van Dijk, de tante van Benjamin, toen woonachtig was. Kunstenaar Gunter Demnig komt hiervoor speciaal naar Geffen. Alle struikelstenen, in geheel Nederland en Europa, worden door hem persoonlijk gelegd. Op donderdag 1 december, in de vroege ochtend (09.00 uur), zal de eerste steen worden gelegd. “Wij gaan de nabestaanden van de familie hierover berichten en uitnodigen. Ook de Joodse Gemeente uit Oss verwelkomen wij graag. Maar wanneer het zover is gaan we hierover iedereen nog uitvoerig berichten. Iedereen mag en, als ik mijn hart laat spreken, moet hiervan getuige kunnen zijn. Al is het maar om de stelling te rechtvaardigen dat, een mens pas vergeten is, als zijn naam vergeten wordt”, aldus een bewogen Ruud Verhagen

Struikelstenen

Struikelstenen. In eerste instantie, wanneer je het woord hoort of leest, zijn er bedenkingen over de bedoeling en bijvoorbeeld de functie… Begrijpelijk. De associatie met struikelen, het vallen over een steen komt meteen in je op. Maar wanneer je dieper in de materie, de doelstelling en misschien ook wel het geniale van het project van de kunstenaar begeeft, kun je alleen maar tot de conclusie komen dat het een prachtig eerbetoon is. In Geffen ontbrak een stukje aan de geschiedenis van de Duitse bezetting. Heemkundewerkgroep Vladerack kan bogen op een behoorlijke expertise over dit tijdperk. Met name Ruud Verhagen, auteur van onder andere het boek met het Geffense oorlogsverleden “Zoiets dè vergitte nie”, mag met recht als de specialist in deze worden genoemd. “Ik ben reuze blij met de realisering van dit project. Grote dank ook aan de gulle gever(s) en aan iedereen die hieraan heeft bijgedragen”, aldus de altijd bescheiden Heemkundenaar.

Foto's:


uKIiDD4