SINT-MICHIELSGESTEL – Zelf is Jan van der Vaart van jongs af aan onder de indruk van het landgoed Sterrebos, even boven Sint-Michielsgestel. Als kind reed hij er bij vader achter op de fiets, later kwam hij er met zijn eigen kinderen achterop. “Het is moeilijk aan te geven waarom je je er zo toe aangetrokken voelt”, erkent hij tijdens de presentatie van zijn boek ‘Sterrebos, het groot heyvelt op oud Herlaer’, dat hij vrijdag presenteerde. “Het is stukje bij beetje ontstaan, allemaal niet gepland.”
En hij is onder de indruk van de geschiedenis van de grond tussen Dommel en het Bossche Broek. “Al voor het ontgonnen werd, kreeg het te maken met verwoestend hoog water, was oorlogsterrein tijdens verschillende belegeringen van Den Bosch”, weet de schrijver. En al is het landgoed voor een deel onteigend tijdens de aanleg van de A2, waardoor het zicht op de Sint-Jan verdween, een groot deel van het oorspronkelijke karakter is toch behouden gebleven. Want bij de ruilverkavelingen in de naoorlogse jaren is er respect voor Sterrebos gebleven, zo ontdekte hij. Ook speelt mee dat het 28 jaar in het bezit is geweest van zijn voorvaderen.
Brabants Landschap
De huidige inwoner van Vught vond het zo’n mooi landgoed, dat hij er een boek over wilde schrijven. Hij kon het resultaat vrijdag presenteren. Aangezien Sterrebos nog net in Sint Michielsgestel ligt (hoewel het voor 2014 jarenlang eigendom was van de gemeente Den Bosch) en het tegenwoordig in het bezit is van het Brabants Landschap, lag het voor de hand dat te doen in het nabijgelegen onderkomen van Brabants Landschap aan de Haanwijk. Enkele tientallen belangstellenden kwamen kijken, waaronder de laatste Olijslager die op Sterrebos geboren is.
Het werd een boek van zo’n 200 pagina’s, zoals het hoort rijk geïllustreerd. De schrijver heeft aandacht voor de fysieke omgeving en de architectuur van de boerderijen in het gebied, hij is tenslotte architectuurhistoricus. Maar zijn grootste aandacht gaat uit naar de bewoners en hun tijd. “Het zijn de verhalen van mensen die geschiedenis maken”, vindt Van der Vaart.
Daarbij viel het Van der Vaart op dat de geschiedenis van Sterrebos een aardige weerspiegeling is van de veranderende verhoudingen in ons land. Tot de Franse tijd was het eigendom van de Markiezen van Bergen op Zoom. De Fransen veilden het gebied en zo kwam het in handen van de jonge notabel Jacob Willem Halfwassenaer van Onsenoort. Hij ontgon het terrein en bouwde er boerderijen. Hoge heren deden dat in die tijd wel vaker. Aan de ene kant meenden ze de wereld mee te dienen door landbouw te ontwikkelen, aan de andere kant was een stenen huis op zo’n landgoed een mooi buitenverblijf.
Later kwam het landgoed in handen van militairen, om vervolgens weer gekocht te worden door rijke handelaren uit de burgerij. Precies zoals de machtsverhoudingen in ons land voortdurend anders kwamen te liggen.
Eerste exemplaar
Van der Vaart overhandigde het eerste exemplaar aan de burgemeester van Sint-Michielsgestel, Jan Pommer. Ook die zijn vindt het gebied tussen Gestel en de grote stad bijzonder interessant. “Eigenlijk al vanaf de Romeinse tijd”, merkte hij op, verwijzend naar het nabij Haanwijk gelegen museum Romeins Halder. Pommer vergelijkt Den Bosch en de ommelanden met het menselijk lichaam. “Den Bosch is het hart, maar Sint-Michielsgestel en Vught zijn de longen van de regio.”
Van der Vaart is jaren bezig geweest met het boek, maar het ging hem niet vervelen. Sterker nog: “Het is jammer dat het achter de rug is”, zei hij vrijdag. “Maar er komt vast wel iets nieuws.”
Het boek is financieel mogelijk gemaakt door het Streekfonds Het Groene Woud en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Het boek kost 24,95 euro bij www.picturespublishers.nl en is ook verkrijgbaar in de boekhandel.
Foto's:
