02 februari 2020

Expositie over gijzelaarskamp Gestel

 

SINT-MICHIELSGESTEL – Natuurlijk, de meeste inwoners van Sint-Michielsgestel weten wel dat er in de oorlog iets bijzonders in hun dorp gebeurde. Dat er in de Ruwenberg en op het kleinseminarie Beekvliet mensen gegijzeld werden. Hoe het precies zat, is vanaf 15 maart te zien op een tentoonstelling.

Door Wim Poels

Het valt de leden van heemkundekring de Heerlijkheid Herlaar op dat de kennis bij veel inwoners heel beperkt is. In het kader van 75 jaar bevrijding houden ze daarom, mede op verzoek van het college van B en W, een interactieve expositie over het kamp in de Beekvlietboerderij. “We hoorden van de gemeente dat zij de Beekvliet-boerderij ter beschikking wilde stellen en dat we er tot midden van dit jaar gebruik van zouden kunnen maken”, vertelt voorzitter Koos Loose van heemkundevereniging “De Heerlijkheid Herlaar”.
Dat lieten ze zich geen twee keer zeggen. Tenslotte heeft Gestel met het gijzelaarskamp een uniek stukje verleden van nationaal belang in huis. Een verhaal dat de heemkundigen graag vertellen, al is het maar omdat het met het verstrijken van de tijd naar de achtergrond wordt gedrongen. “Eigenlijk zijn alle memorabilia uit die tijd verdwenen of naar Haaren gegaan. Terwijl het zo belangrijk is dat het verhaal verteld wordt en dat we beseffen dat we veel hebben moeten doen voor onze vrijheid.”

“We vonden het zo bijzonder, dat we in het overleg met de gemeente al snel besloten het breder aan te pakken en de samenwerking te zoeken. Gestel wordt vaak in een adem genoemd met Haaren, waar wel een gedenkplaats is. Oud-burgemeester Jan Pommer is daar voorzitter van, dus die hebben we bij de organisatie betrokken. Evenals bestuurslid Ferdinand Sassen van de Stichting Gijzelaars Beekvliet en Haaren en Yve de Vries, die in augustus het boek ‘Het gezicht van Gestel’ over de gijzelaars in Beekvliet presenteerde.
“We hebben eerst gekeken wat we met de ruimte konden doen”, aldus Loose. Er is immer een wat grotere ‘ontvangstruimte’ en verder zijn er verschillende kleinere en grotere kamers. Zo ontstond het idee om met tien thema’s te werken. Te denken valt aan het dagelijks leven, er is een chambrette (klein kamertje) precies zo ingericht als het destijds was. En ook de refter wordt in beeld gebracht, met zijn ‘flots’.
Op een interactieve manier wordt het thema ‘angst’ uitgebeeld. “Denk je maar eens in hoe het is als je ’s nachts ligt te slapen en er komt plotseling een Duitser binnen die met zijn zaklamp in je gezicht schijnt. Ben jij degene die hij zoekt voor de volgende fusillade”, aldus Loose. De angst, de fusillade, de Geest van Gestel, het Gezicht van Gestel, ze worden allemaal in beeld gebracht.
En natuurlijk is er ook aandacht voor de manier waarop de gijzelaars zich bezighielden. Er waren immers tal van lezingen, cursussen, culturele voorstellingen en sporttoernooien gehouden. De tentoonstelling besteedt er een ruimte aan, maar het leven van de gijzelaars komt ook tot uiting in het randprogramma. Gedurende de expositie worden er in de Beekvlietboerderij lezingen gehouden. En de Ruwenberg, waarvan het deel waar de gijzelaars werden vastgehouden, niet meer bestaat, is erbij betrokken als concertruimte. Het programma is nog niet helemaal bekend, maar Loose wil al wel een bijzondere gebeurtenis noemen waar hij trots op is. “Jo Juda was destijds een bekende violist die in diverse concentratiekampen, waar hij was geïnterneerd, optrad. In Buchenwald bijvoorbeeld. Via Haaren kwam hij hier terecht, waar hij ook speelde. Toevallig kwamen we erachter dat zijn dochter een internationaal bekende violiste is geworden. Ze komt op 26 april vanuit Salzburg naar de Ruwenberg.”
Het ‘Duits bosje’ wordt een apart plekje. Hier is het geruchtenbankje. Gijzelaars zochten er een plekje om veilig te kunnen praten, buiten het gehoor van de vijand. Hier werden dus de laatste geruchten uitgewisseld, maar ook de thuissituatie werd besproken”, vertelt Loose.
Een grote rol is er ook weggelegd voor de scholen. Zo hebben verschillende leerlingen van het huidige gymnasium Beekvliet werkstukken over het kamp gemaakt. Zij verzorgen ook rondleidingen voor leerlingen van de basisscholen, in de boerderij en over het vroegere Beekvlietterrein, waarbij ze onder andere in het hoofdgebouw naar de herdenkingsplaquette gaan kijken. Leerlingen van het Elde College zijn betrokken bij de organisatie van de tentoonstelling, zoals het opbouwen en afbreken en de catering. (en ook rondleidingen). Zij verzorgen ook het digitaliseren van presentaties.
De tentoonstelling opent 15 maart en duurt in ieder geval tot eind mei, mogelijk juni. Ze is te bezoeken op afspraak en er komen vaste openingstijden. Op welke dagen precies wordt nog bekend gemaakt.

Koos Loose, Jan Spit en Frans Cooijmans bekijken een oude luchtfoto van Beekvliet

Foto's:


0