26 juli 2021

Merkwaardig orgelwerk Saint-Saëns

‘s-HERTOGENBOSCH – Op dinsdag 27 juli, 20.00 uur, geeft Piet van der Steen een orgelconcert in de Sint Janskathedraal in Den Bosch. Eén van de werken op het programma is geschreven door Camille Saint-Saëns; het is dit jaar een eeuw geleden dat de componist overleed.

In 1906 kreeg Saint-Saëns van de Aeolian Organ Company, New York, de opdracht een werk te componeren voor het aldaar ontwikkelde automatisch spelende pijporgel. Het resultaat was de Fantaisie pour orgue-aeolian, dat Saint-Saëns’ meest omvangrijke orgelwerk (ca. 23 minuten) is geworden. Dit ‘aeolian organ’ (great, swell, pedal, 48 stemmen) had enkele bijzondere eigenschappen. Het was geheel ‘expressief’ (in zwelkast), een deel van het pijpwerk stond opgesteld in een nevenruimte, een register ‘tubular bells’ imiteerde buisklokken, die ook in contemporaine orkestpartituren voorkwamen. De opzet van dit werk is ‘klassiek’ te noemen: introductie, thema met variaties, twee meditaties en een finale. Saint-Saëns zelf achtte zijn werk onspeelbaar voor twee handen/ twee voeten, hetgeen in de praktijk blijkt mee te vallen.
In notentekst bestaat van dit werk slechts een voorstudie (Parijs, B.N., manuscrit 648). De Amerikaanse musicoloog Rollin Smith evenwel heeft vanaf de bewaard gebleven papieren rol die het instrument moest activeren een notentekst-editie gemaakt en laten verschijnen bij een Duitse uitgever. Voorzover bekend vindt in Den Bosch de eerste uitvoering in Nederland van dit werk plaats.
Op het programma staan tevens werken van Titelouze, J.S. Bach, De Lange jr. en Kox.

Foto's:


0