Margrietha Prins-Afman geeft op maandag 16 januari bij de Heemkundekring Schijndel een lezing met als onderwerp ‘Historie van de Joden in de Meierij vanaf 1796’.
Tot aan 1796 zijn de Joden in ons land een aparte groep. Met de burgerlijke gelijkstelling in 1796 komt een einde aan de relatieve zelfstandigheid van de joodse gemeenschap en aan de rechtsongelijkheid die tussen de joden en de andere burgers van de Republiek bestaat.
In Schijndel woont voor 1811, de datum dat de burgerlijke stand wordt ingevoerd, een zekere Benjamin Elias Wolf. In 1811 neemt hij de achternaam Van de Waal aan. In 1849 wonen er 24 Joden in Schijndel. Het gaat om twee gezinnen met hun personeel. In de wijk Elschot, aan de Groote Straat, woont Johanna van Hessen, weduwe van Benjamin van de Waal met haar 5 kinderen en een schoonzusje Geertruida en Herodus de Jongh, afkomstig uit Heusden. Haar oudste zoon Benjamin van de Waal, die met Anna Docters uit Oirschot gehuwd is, woont met zeven kinderen in de steeg De Kluis in Elschot. Terwijl in heel oostelijk Noord-Brabant het aantal Joden in de tweede helft van de negentiende eeuw toeneemt is het aantal Joden in Schijndel in 1879 nog steeds 24. Eén van hen is slager Jacob Benjamin van Dijk. Na zijn overlijden, in 1898, vertrekt zijn weduwe met haar zes kinderen naar Veghel. Met haar vertrek zijn er in Schijndel geen Joden meer.
Voor de uitoefening van hun godsdienst gingen de Schijndelse Joden naar Veghel en later naar Sint-Oedenrode. Ze waren actief bij het realiseren van een synagoge in Sint-Oedenrode die in 1866 in gebruik werd genomen. Uiteindelijk wilden ze een eigen synagoge. In 1868 kregen zij, aan de achterkant van het huis ‘De Hoge Jood’ van de familie Van de Waal in de Hoofdstraat, een ruimte om diensten te houden. Van 1872-1893 had Schijndel officieel een eigen synagoge. In 1899 werd de Joodse gemeenschap van Schijndel opgeheven en bij Veghel gevoegd.
Aan de Wilhelminalaan ligt een joodse begraafplaats. Behalve Joden uit Schijndel werden hier gedurende meer dan 150 jaar ook Joden uit Veghel, Uden en Sint-Oedenrode begraven. In 1977 wordt er voor het laatst iemand begraven.
Deze lezing zal worden gegeven in ’t Spectrum, aanvang 20.00 uur.
Foto's:
